Geschiedenis van naaktrecreatie

Alleen al in de afgelopen honderd jaar ontwikkelde de blote levensstijl zich van godslasterlijk in de jaren twintig, tot alledaags in de jaren zeventig en weer terug naar twijfelachtige acceptatie in de jaren negentig.

Krantenberichten uit de vorige eeuw leren ons hoe de buitenwacht tegen blootrecreatie aan keek en hoe de terminologie mee veranderde, van het enigszins denigrerende ‘nuditeiten’ en ‘naaktlooperij’ in de jaren 30 tot het neutralere ‘naturisme’ en later ‘naaktrecreatie’.

De geciteerde bronnen op deze pagina zijn afkomstig uit krantenartikelen die gevonden zijn met behulp van Delpher, een zoekmachine voor o.a. historische Nederlandse kranten.

Van FKK naar VLK

Rond 1900 krijgt in Duitsland de Frei Körper Kultur (FKK) veel aanhang. De beoefenaars sporten, zwemmen en zonnen bloot. Zonder schaamte voor hun naakte lichaam. De levensstijl is goed voor het lichaam én de geest, vindt men. Dat waait over naar Nederland, waar een vereniging in Soest de naam letterlijk overneemt.

Eind 1928 duikt in het katholieke dagblad De Tijd een eerste ingezonden brief van de ‘Vrije Lichaams Kultuurbeweging’ (VLK) op. Daarin distantieert ‘Algemeen Leider’ F. van Till zich van de eerder in De Tijd gepubliceerde term ‘naaktlopers’. Voor de VLK is deze term voorbehouden aan ‘half of geheel ontkleedden uit onzuivere motieven, zoals dat in de mode, theater, film en sport voorkomt’. De VLK verwerpt dus elke associatie met sensualiteit en seksualiteit.

Vrijere moraal

Als NFN in 1961 wordt opgericht is het vergroten van maatschappelijke acceptatie nog geen hoofdtaak. Na de Tweede Wereldoorlog bloeit naturisme op, vooral in verenigingsverband, en daar is NFN (toen nog Nederlandse Federatie van Naturistenverenigingen) het overkoepelend orgaan van.

Ondertussen sijpelt er meer bloot de media in, ziet een ‘huismoeder’ uit Harlingen. Ze schrijft een brief die op 26 september 1967 in Leeuwarder Courant verschijnt. Op televisie, in damesbladen, en zelfs Het Nederlands Zuivel bureau adverteert nu met een afbeelding van een vrouw wiens ‘schaamte haast onbedekt’ is. Ze snapt dat bloot verkoopt en dat ‘moderne mensen’ dit leuk vinden, maar zij vraagt zich vertwijfeld af: ‘Maar wat denken de zuivelarbeiders in onze boterfabrieken van deze reclame?’.

De moraal wordt tijdens de Summer of love vrijer en dus is de tijd rijp voor de discussie over het wel of niet aanwijzen van een naaktstrand. Mede dankzij inspanningen van NFN is het eerste officiële naaktstrand in Callantsoog in 1973 een feit.

Maar de belangenbehartiger voor naaktrecreatie benadert in deze periode nauwelijks actief de media, zoals de VLK deed. Wel werkt NFN op verzoek mee aan artikelen of reportages. Of, zoals in 1970, aan een studiedag over naturisme in Groningen, georganiseerd door de NVSH (Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming), waar later de Rutgers Stichting uit voortkomt. Daar wordt uitgesproken dat naaktrecreanten angstig zijn om naar
buiten te treden vanwege de heersende opvatting dat het blote lichaam verweven is met ‘zondige’ seks.

Harmien uit het Friese Donkerbroek durft wél naar buiten te treden. In haar ingezonden brief in de Leeuwarder Courant in 1971 legt ze uit dat naturisten naakt zwemmen, zonnebaden en sporten op plekken waar dit ‘gepast’ is. Bloot is volgens haar niet prikkelend. Hotpants en korte rokjes wel. Ze vergelijkt de huidige tijd met de Victoriaanse tijd, waarin volgens haar restaurants ‘kippenpoten in papieren broekjes’ serveerden vanwege de zedelijkheid.

Even tussendoor: in de huidige tijd denkt NFN Open & Bloot niet langer in hokjes. NFN is er voor iedereen die graag bloot ontspant, of je jezelf nu naaktrecreant, naturist of naaktloper noemt of voelt. Of er helemaal geen naam aan geeft. NFN focust niet op de verschillen, maar op de verbindende factor die iedereen ervaart als de kleren uit zijn, namelijk het ultieme gevoel van vrijheid. Daarnaast ligt de focus op dat iedereen een eigen keuze mag maken en dat anderen dit respecteren.

Terug naar de jaren ’90. Een volgende positieve ontwikkeling voor naaktrecreatie is de documentaire Uit de kleren van de RVU uit 1993. Leden van vereniging De Amsterdamse Lichtbond vertellen op hun terrein aan de Vinkeveense Plassen onbevangen over hun hobby en vrijetijdsbeleving. En een strandpaviljoenhouder op Zandvoort ziet, net als NFN, twee type bezoekers: de ‘wereldverbeteraars van de jaren zeventig’ en het nieuwe type, dat bloot wil gaan zonder verdere verplichtingen.

Maatschappelijke acceptatie

In de 21ste eeuw bericht met name de geschreven pers regelmatig en vaak op neutrale toon over naaktrecreatie. Desondanks ervaren veel naaktrecreanten een taboe, dat hen ervan weerhoudt om met familie of collega’s over hun vrijetijdsbeleving te praten. Dat zou te maken hebben met onwetendheid over naaktrecreatie en vooroordelen.

Toekomst van naaktrecreatie

Geleidelijk aan verandert in de vorige eeuw het beeld over naaktrecreatie. Ook het medialandschap verandert. Sociale media doen hun intrede en er komt meer nadruk op video en livestreams te liggen. Hierin is duidelijk te zien dat het (vrouwen)lichaam steeds meer geseksualiseerd wordt. Ook zie je hier de ‘echte’ lichamen nauwelijks meer terug, zeker sinds de intrede van door AI-gegenereerde/gemanipuleerde beelden.

Waar de toon in de geschreven media steeds neutraler is geworden, brengen blootprogramma’s op de tv, zoals het datingprogramma Adam en Eva en Gewoon. Bloot. – een jeugdprogramma bij de NTR waarin kinderen naakte volwassenen vragen kunnen stellen over hun lichaam – nog steeds hevige discussies teweeg.

Bovenstaande ontwikkelingen brengen nieuwe uitdagingen met zich mee om het lichaam te zien als iets natuurlijks, wat iedereen heeft en mooi van zichzelf is, waar je trots op mag zijn en waarin je je fijn mag voelen. Zonder de druk om aan een ideaalbeeld te voldoen.

NFN houdt een vinger aan de pols en blijft zich inzetten voor het verbeteren van de maatschappelijke acceptatie van naaktrecreatie en het behoud en de uitbreiding van locaties waar je veilig en prettig bloot kunt recreëren, nu én in de toekomst!