Waar NFN Open & Bloot bij helpt
Als belangenbehartiger van alle naaktrecreanten in Nederland is NFN Open & Bloot (NFN) er niet alleen voor iedereen die graag in zijn blootje ontspant, maar ook voor de partijen die de locaties beheren waar dit prettig en veilig kan.
Geregeld zitten we om tafel met belanghebbenden om te pleiten voor het behoud, het verbeteren of het uitbreiden van openbare plaatsen om naakt te recreëren. Meestal gaat het dan om naaktstranden of bossen.
Deze pagina is onder meer bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de zakelijke kant van openbare naaktrecreatie: van beleidsmakers tot strandbeheerders, handhavers et cetera. Je leest wat NFN voor jou kan betekenen hierin en hoe het precies zit qua wet- en regelgeving.
Onderaan deze pagina vind je nog een overzicht met tips voor handhaving.
Wil je een heel nieuw openbare plek om naakt te recreëren zoals een naaktstrand inrichten? Dat juichen we natuurlijk van harte toe, dus ook daar ondersteunen we graag bij.
Lees meer over NFN als organisatie en onze visie op naaktrecreatie
Meerwaarde van naaktstranden
Naaktstranden zijn populair. De meeste naaktrecreanten (NFN-lid en ook niet-NFN-lid) noemen naaktstranden het vaakst als dé plek om bloot te ontspannen, naast de sauna. En dit is niet zo verwonderlijk, want Nederland telt negentig naaktstranden. Deze liggen aan de kust en in het binnenland in recreatiegebieden. Er is er dus vaak wel eentje bij je in de buurt.
Een naaktstrand biedt diversiteit in het recreatie-aanbod. En met 2,5 miljoen naaktrecreanten is er een groot potentieel aan bezoekers van naaktstranden. Het naaktstrand heeft een publieke functie en is een toegankelijke, laagdrempelige vorm van naaktrecreatie voor iedereen. Er is in die zin veel overlap met ‘textielstranden’.
Naaktstranden worden over het algemeen schoner achtergelaten dan stranden waar mensen in badkleding recreëren, ook al worden ze intensief gebruikt. Waarschijnlijk omdat naaktrecreanten vaak natuur- en milieubewust zijn. Als beheerder van een naaktstrand weet je dat natuurlijk ook!
Verder is het opvallend dat het badseizoen langer duurt: de naaktstranden trekken bezoekers van de eerste warme zonnestralen in het voorjaar tot de laatste najaarszon in de herfst.
Naaktrecreatie in de vrije natuur
Veruit de meeste naaktrecreanten bezoeken een naaktstrand. Daarnaast ontspant een klein deel van hen ‘in de vrije natuur’. Deze mensen spreiden ergens ‘in het wild’ hun handdoekje uit om lekker te zonnen. Dit kan bijvoorbeeld een vennetje in een bos zijn of een rustig plekje in een uiterwaarde.
Verder constateert NFN de laatste jaren onder een nog kleinere groep naaktrecreanten een groeiende interesse voor bloot wandelen in de vrije natuur.
Periodiek voert Motivaction een onderzoek uit naar het gedrag en de behoeften van naaktrecreanten. Bovenstaande conclusies zijn hierop gebaseerd. Lees hier het hele onderzoek (2019).
Waarin adviseert NFN?
NFN wil naaktstranden aantrekkelijker maken en toegespitst op de wensen van naaktstrandbezoekers. NFN adviseert:
- bij de inrichting van een bestaand of nieuw naaktstand;
- over de juridische kaders;
- bij het opstellen van een gebiedsnota;
- en voor communicatie is NFN de schakel naar de doelgroep
NFN kent als geen ander de behoeften en wensen van naaktrecreanten en draagt deze ook uit. Strandbeheerders of beleidsmakers kunnen hier hun voordeel mee doen. Of het nu gaat om de inrichting of verplaatsing van een naaktstrand, of het aanwijzen van een nieuw naaktstrand. Zo ook om te toetsen of je huidige naaktstrand nog aan de wensen en behoeften voldoet.
Zo heeft NFN op aangeven van naaktstrandbezoekers speciale zoneringsborden ontwikkeld. In eerste plaats omdat het voor veel recreanten niet helder was waar een naaktstrand begon of eindigde. En iedereen is gebaat bij absolute duidelijkheid hierover. Op aanraden van dezelfde achterban is hier later een gedragscode in pictogrammen aan toegevoegd. Zodat ook hierover geen onduidelijkheid bestaat.
De borden helpen ook om elkaar aan te spreken op het gewenste gedrag. Wil je meer weten hierover? Neem contact met ons op!
Tenslotte adviseert NFN over de toepassing van de wetgeving op openbare naaktrecreatie, waarover verderop meer. Op al deze vlakken kun je als strandbeheerder c.q. beleidsmaker een beroep op ons doen.
NFN als spreekbuis van naaktrecreanten
NFN is een professionele organisatie die het gesprek aangaat met strandbeheerders en meedenkt om oplossingen te vinden. Daar waar mogelijk laat NFN zich in gesprekken vergezellen door lokale naaktrecreanten of vraagt hen om advies. Zij kunnen specifieke plaatselijke kennis toepassen als NFN die zelf niet heeft.
Ook bij het opstellen van een gebieds- of strandnota levert NFN graag input als spreekbuis van de naaktstrandbezoekers. Als stakeholder neemt NFN zo nodig ook deel aan participatietrajecten, al dan niet samen met plaatselijke strandbezoekers. Het lukt ons vaak om naaktrecreatie bespreekbaar te maken bij niet-naaktrecreanten. En strandbeheerders zijn vaak tevreden met de input van NFN!
Tenslotte is NFN de enige organisatie in Nederland die (in)direct in contact staat met de doelgroep, namelijk de naaktrecreanten. Dit onder andere via onze websites, magazines, nieuwsbrieven, sociale media en evenementen. Dus ook wanneer er (tijdelijke) veranderingen zijn op een naaktstrand, communiceert NFN dit naar de doelgroep. En strandbeheerders kunnen hier ook gebruik van maken (en doen dit ook!).
Telefonisch contact kan ook. Bel dan 033 – 2533050 (maandag t/m donderdag van 9.30 tot 13.00 uur)
Uiteraard aarzelen wij niet om zelf contact op te nemen als wij constateren dat er ontwikkelingen zijn op het gebied van naaktrecreatie in jouw gebied. Maar het liefst denken wij al met beleidsmakers en strandbeheerders mee in een voorbereidende fase, zodat er voor alle partijen goede en acceptabele (beleids)voorstellen komen.
Openbare naaktrecreatie en de wet
Nederland is één van de weinige landen waar naaktrecreatie in de openbare ruimte wettelijk is geregeld in artikel 430a in het Wetboek van Strafrecht. Het wetsartikel is in 1986 mede door toedoen van NFN tot stand gekomen.
Hieronder leggen we onder meer uit:
- Wat artikel 430 inhoudt
- Wanneer een plek geschikt is
- Wie dat bepaalt
- Tips voor handhavers en boa’s
We sluiten af met tips voor handhavers en boa’s en een aantal rechtszaken die hebben geleid tot jurisprudentie op dit gebied.
Wanneer is een plek geschikt voor naaktrecreatie?
Artikel 430a WvS stelt dat naaktrecreatie in de openbare ruimte uitsluitend strafbaar is, wanneer dit gebeurt op een voor naaktrecreatie ongeschikte plek. Naaktrecreatie is toegestaan op aangewezen én op geschikte plekken. Overtreding van het wetsartikel is hooguit een verstoring van de openbare orde. Vóór de invoering van deze wet (1986) was naaktrecreatie een zedendelict. Inmiddels dus niet meer.
De tekst van 430a WvS luidt:
“Hij die zich buiten een door de gemeenteraad als geschikt voor ongeklede openbare recreatie aangewezen plaats, ongekleed bevindt op of aan een voor het openbaar verkeer bestemde plaats die voor ongeklede recreatie niet geschikt is, wordt gestraft met geldboete van de eerste categorie.”
Gemeentes hebben dus het recht om een plek voor naaktrecreatie aan te wijzen, maar niet om plekken te verbieden. Naaktrecreanten mogen zelf bepalen om op geschikte plek bloot te zonnen of te wandelen. Omdat zeker in 1986 (en heel af en toe vandaag de dag ook nog) er binnen een gemeenteraad geen meerderheid was (is) voor het aanwijzen van een naaktstrand, heeft de wetgever bewust ook naaktrecreanten de keuze gegeven om zelf een geschikte plek uit te kiezen.
Samengevat: Naaktrecreatie is overal openbaar toegestaan en alleen strafbaar op ongeschikte plekken
Criteria voor bepalen geschiktheid
In 2015 constateerde de Hoge Raad dat er geen algemene regel is voor de geschiktheid van een plek voor naaktrecreatie, omdat per geval de omstandigheden verschillen. De geschiktheid hangt af van de feiten en omstandigheden per geval. En die moeten telkens opnieuw bekeken worden.
De Hoge Raad noemde de volgende criteria die van belang kunnen zijn om de geschiktheid te toetsen:
- Of naaktrecreatie volgens de maatschappelijke opvattingen ter plekke aanvaardbaar is;
- Of de locatie zodanig ligt dat er sprake is van ongevraagde of ongewilde confrontatie met derden;
- Of de openbare orde wordt verstoord.
Eens ‘geschikt’ voor naaktrecreatie, betekent dus niet altijd ‘geschikt’ voor naaktrecreatie!
Nu geldt dit natuurlijk niet voor aangewezen naaktstranden die al decennialang in gebruik zijn en waar de omstandigheden niet of nauwelijks wijzigen. Maar voor bloot wandelen kan bijvoorbeeld de drukte in een bos en de ongewenste of ongewilde confrontatie met naaktrecreanten wel degelijk het bospad het ene moment geschikter maken voor een blote wandeling dan het andere moment.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de uitspraak van de Hoge Raad (1)
‘Gedoogstranden’ bestaan in juridische zin niet
Zowel autoriteiten als naaktrecreanten zelf hebben het soms over ‘gedoogstranden’ als zij verwijzen naar niet-officieel aangewezen naaktstranden. Juridisch gezien is er echter geen sprake van ‘gedogen’. Een niet-aangewezen naaktstrand heeft bestaansrecht wanneer het strand simpelweg ‘geschikt’ is om bloot te zonnen. En niet omdat de gemeente of handhaving een oogje zouden toeknijpen.
NFN vermeldt daarom bij de Nederlandse naaktstranden op onze locatiezoeker BlootKompas! of zij zijn aangewezen óf geschikt zijn voor naaktrecreatie.
Desondanks hebben zowel de naaktrecreanten als andere recreanten behoefte aan absolute duidelijkheid in de zonering. Daarom adviseert NFN altijd om een naaktstrand officieel aan te wijzen en er aanduidingsborden te plaatsen.
De strafrechter bepaalt of een plek geschikt is
Wanneer handhaving en recreant van mening verschillen over de geschiktheid van plek voor naaktrecreatie, is het aan de strafrechter om zich uit te spreken over deze geschiktheid. Een handhaver kan een bekeuring uitschrijven en het staat de naaktrecreant dan vrij om hier tegen in beroep te gaan door zijn bekeuring niet te betalen.
Het Openbaar Ministerie moet tijdens de zitting aantonen waarom de plek van bekeuring op moment van bekeuren ongeschikt was voor naaktrecreatie. Hoewel de bekeurde dit niet verplicht is, voelt hij wel vaak de behoefte om zich te rechtvaardigen en dient hij een verweerschrift in.
Jurisprudentie rond naaktrecreatie
Artikel 430a WvS heeft geleid tot diverse rechtszaken en een uitgebreide jurisprudentie. We geven hieronder een aantal voorbeelden van cases met verschillende achtergronden.
Op deze pagina benoemen we kort de essentie en vaak de misverstanden. Per zaak verwijzen we vervolgens door naar een aparte pagina met jurisprudentie voor de volledige informatie en uitspraken.
Gemeente kan naaktrecreatie op een geschikte locatie niet verbieden (strafrechter)
De gemeente Delft trok in 2013 de aanwijzing van het naaktstrand in recreatiegebied De Delftse Hout in. De gemeente vond dat een naaktstrand niet langer paste in het ‘stadspark’. Er werd massaal bekeurd, waartegen velen in beroep gingen. De rechter sprak alle bekeurden in 2017 vrij en oordeelde dat de omstandigheden niet zodanig waren veranderd dat er geen naaktstrand meer kon zijn.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (2)
Zedenschennis op zich is géén juridisch argument een naaktstrand te sluiten
Een andere argument voor de gemeente Delft om in 2013 de aanwijzing van het naaktstrand in recreatiegebied De Delftse Hout in te trekken was dat er in de buurt van het naaktstrand onzedelijke handelingen plaatsvonden. Er werd massaal bekeurd, waartegen velen in beroep gingen.
De rechter sprak alle bekeurden in 2017 vrij en oordeelde dat er geen verband was tussen naaktrecreatie en onzedelijke handelingen. Dit was dus geen reden het naaktstrand op te heffen. Bovendien beschikte de gemeente volgens de rechter over andere middelen om zedenschennis te bestrijden.
Naaktrecreatie en seks in het openbaar staan los van elkaar. Lees ook onze informatiepagina over dit onderwerp: Openbare seks is geen naaktrecreatie.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (3)
De gemeente is niet bevoegd om naaktrecreatie te verbieden (bestuursrechter)
In Zeewolde is een aangewezen naaktstrand (Laakse Strand) en wordt er bloot gewandeld in natuurgebied het Horsterwold. Daarnaast waren er ook veel meldingen van openbare sekszoekers. Om die laatste groep te weren, besloot de gemeenteraad van Zeewolde in 2020 om het Laakse Strand als énige voor naaktrecreatie geschikte plaats in de gemeente aan te wijzen.
Hiermee werd de suggestie gewekt dat andere plekken per definitie ongeschikt waren voor naaktrecreatie. De bestuursrechter oordeelde dat de gemeente hiermee buiten haar bevoegdheden was gegaan.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (4)
Een bospad kan ook geschikt zijn voor naaktrecreatie
Hoewel artikel 430a WvS oorspronkelijk vooral bedoeld was voor bloot zonnen, geldt hij ook voor andere vormen van naaktrecreatie, zoals bloot wandelen. Sinds 2015 is hier jurisprudentie over. Ongevraagde of ongewilde confrontatie met anderen is een belangrijke factor die een wandelpad (on)geschikt maakt voor naaktrecreatie. Eén enkele melding hierover betekent niet dat een wandelpad ongeschikt is voor een blote wandeltocht.
Lees hier wat NFN vindt van respectvol naakt wandelen.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (5)
Landelijke wet boven ‘huisregels’ of terreinreglement
Een terreinreglement of huisregels mogen niet in strijd zijn met de wet op naaktrecreatie of met andere wetten zoals de grondwet. Een naaktstrandbezoeker die werd bekeurd omdat hij buiten het in het huisreglement vastgelegde zwemseizoen zonde op het naaktstrand, hoefde van de rechter zijn bekeuring niet te betalen. Dit betekent ook dat een terreinbeheerder naaktrecreatie niet kan verbieden in zijn huishoudelijk reglement.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (6)
Géén zedenschennis maar blootrecreatie op een ongeschikte plek
Zedenschennis en naaktrecreatie zijn twee aparte zaken. Een naaktrecreant die eerder voor zedenschennis werd veroordeeld (onder artikel 239 WvS), hoopte in hoger beroep op vrijspraak. Dat kreeg hij voor de zedenschennis, maar de rechters oordeelden wel dat hij naakt recreëerde op een hiervoor ongeschikte plek. Hij werd dan ook veroordeeld onder artikel 430a WvS.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (7)
Een geschikte plek kan ook nét buiten het aangewezen naaktstrand zijn
Soms kiest een naaktrecreant ervoor om iets buiten de officiële zonering te gaan liggen. Bijvoorbeeld omdat de afstand naar de strandopgang korter is of omdat de partner niet bloot wil. Wettelijk kan dit, als de plek op dat moment geschikt is voor naaktrecreatie. Het dus niet per definitie verboden! Hoewel veruit de meeste naaktrecreanten graag op een aangewezen plek liggen, zijn er altijd wel mensen die (letterlijk) de marges opzoeken.
Lees hier de achtergrond van deze zaak en de jurisprudentie (8)
Tips voor handhavers en boa’s
- Realiseer je dat naaktrecreatie alleen strafbaar is op ongeschikte plekken volgens artikel 430a WvS.
- Dat betekent dat behalve op het aangewezen naaktstrand in de buurt, bloot zonnen of wandelen ook mogelijk is op andere geschikte plekken binnen een gemeente of recreatiegebied.
- Dit kan onder bepaalde omstandigheden ook buiten het officieel aangewezen naaktstrand zijn, bijvoorbeeld als die plek erg rustig is en er weinig recreanten hieraan storen.
- Als een naaktrecreant het niet eens is met zijn bekeuring, dan betaalt hij zijn boete niet. Het is dan aan de rechter om zich uit te spreken over de geschiktheid van de plek voor naaktrecreatie op het moment van bekeuren. Het OM moet aantonen waarom de plek op moment van bekeuren voor naaktrecreatie ongeschikt was. Het argument ‘wij willen het niet’ houdt hierbij juridisch geen stand. Uit het proces verbaal en de stukken moet blijken dat een boete terecht is uitgeschreven.
- Het feit dat één enkele of weinig geklede recreanten bezwaar maken, betekent niet automatisch dat de plek ongeschikt is voor bloot zonnen of wandelen.
- Als ongeklede recreanten de openbare orde verstoren, dan is de plek ongeschikt voor naaktrecreatie.
- Veel blote zonaanbidders buiten een officieel aangewezen naaktstrand of die wandelen in de bossen zijn goed op de hoogte van de wetgeving op dit gebied. Zij maken in hun beleving gebruik van hun recht om bloot te recreëren op een geschikte plek. Het is logisch dat zij soms vanuit deze positie reageren, maar het maakt het begin van het gesprek soms lastig. Probeer elkaar met begrip en respect te behandelen.
- Lees hier de visie van NFN over respectvol bloot wandelen.
- Aarzel je of iemand bloot recreëert of de openbare schennis pleegt? Lees hier een toetsingskader voor zedenschennis.
